05/10/2018 10:31:57 | Print

– Trong tổng số chất thải phát sinh bởi các hoạt động chăm sóc sức khỏe, khoảng 85% là chất thải thông thường, không nguy hại. – 15% còn lại được coi là vật liệu nguy hiểm có thể truyền nhiễm, độc hại hoặc phóng xạ. – Mỗi năm, ước tính 16 tỷ mũi tiêm […]

– Trong tổng số chất thải phát sinh bởi các hoạt động chăm sóc sức khỏe, khoảng 85% là chất thải thông thường, không nguy hại.
– 15% còn lại được coi là vật liệu nguy hiểm có thể truyền nhiễm, độc hại hoặc phóng xạ.
– Mỗi năm, ước tính 16 tỷ mũi tiêm được tiêm trên toàn thế giới, nhưng không phải tất cả kim và ống tiêm đều được xử lý đúng cách sau đó.
– Trong một số trường hợp, đốt cháy và đốt chất thải y tế có thể dẫn đến việc phát thải điôxin, furan và các hạt vật chất.
– Các biện pháp đảm bảo quản lý chất thải y tế an toàn và thân thiện với môi trường có thể ngăn ngừa các tác động xấu đến sức khỏe và môi trường từ chất thải đó, bao gồm cả việc giải phóng các mối nguy hóa học hoặc sinh học, bao gồm cả vi sinh vật kháng thuốc vào môi trường, do đó bảo vệ sức khỏe của bệnh nhân, công nhân, và công chúng nói chung.
Các hoạt động chăm sóc sức khỏe và phục hồi sức khỏe. Nhưng những gì về chất thải và sản phẩm phụ chúng tạo ra?
Trong tổng số chất thải được tạo ra bởi các hoạt động chăm sóc sức khỏe, khoảng 85% là chất thải thông thường, không nguy hại tương đương với chất thải sinh hoạt. 15% còn lại được coi là vật liệu nguy hiểm có thể truyền nhiễm, hóa chất hoặc phóng xạ.
Các loại chất thải
Chất thải y tế bao gồm nhiều loại vật liệu khác nhau, như danh sách sau đây minh họa:
– Chất thải truyền nhiễm: chất thải bị nhiễm máu và các chất dịch cơ thể (ví dụ từ các mẫu chẩn đoán bị loại bỏ), nuôi cấy và ghép các tác nhân truyền nhiễm từ công việc trong phòng thí nghiệm (ví dụ chất thải từ khám nghiệm tử thi và động vật bị nhiễm bệnh từ phòng thí nghiệm) hoặc chất thải từ bệnh nhân bị nhiễm trùng (băng và các thiết bị y tế dùng một lần);
– Chất thải bệnh lý: mô người, nội tạng hoặc chất lỏng, bộ phận cơ thể và xác động vật bị ô nhiễm;
– Chất thải sắc nhọn: ống tiêm, kim tiêm, dao mổ và lưỡi dao dùng một lần, v.v.;
– Chất thải hóa học: ví dụ dung môi và thuốc thử được sử dụng cho các chế phẩm trong phòng thí nghiệm, chất khử trùng, chất khử trùng và kim loại nặng có trong các thiết bị y tế (ví dụ: thủy ngân trong nhiệt kế bị hỏng) và pin;
– Chất thải dược phẩm: thuốc và vắc-xin đã hết hạn, chưa sử dụng và bị ô nhiễm;
– Chất thải gây độc tế bào: chất thải chứa các chất có đặc tính gây độc gen (tức là các chất cực kỳ nguy hiểm, gây đột biến, gây quái thai hoặc gây ung thư), như thuốc gây độc tế bào được sử dụng trong điều trị ung thư và các chất chuyển hóa của chúng;
– Chất thải phóng xạ: các sản phẩm bị ô nhiễm bởi các hạt nhân phóng xạ bao gồm vật liệu chẩn đoán phóng xạ hoặc vật liệu xạ trị;
– Chất thải không nguy hại: chất thải không gây ra bất kỳ nguy cơ sinh học, hóa học, phóng xạ hoặc vật lý cụ thể nào.
Các nguồn chính của chất trong chăm sóc sức khỏe là:
– Bệnh viện và các cơ sở y tế khác
– Phòng thí nghiệm và trung tâm nghiên cứu
– Trung tâm khám nghiệm tử thi
– Phòng thí nghiệm nghiên cứu và thử nghiệm động vật
– Ngân hàng máu và dịch vụ thu gom
– Nhà dưỡng lão cho người già
Các quốc gia thu nhập cao tạo ra trung bình tới 0,5 kg chất thải nguy hại trên mỗi giường bệnh mỗi ngày; trong khi các nước thu nhập thấp tạo ra trung bình 0,2 kg. Tuy nhiên, chất thải trong chăm sóc sức khỏe thường không được phân loại thành chất thải nguy hại hoặc không nguy hại ở các nước thu nhập thấp làm cho lượng chất thải nguy hại thực sự cao hơn nhiều.
Rủi ro về sức khỏe
Chất thải trong chăm sóc sức khỏe có chứa các vi sinh vật có khả năng gây hại có thể lây nhiễm cho bệnh nhân, nhân viên y tế và cộng đồng. Các mối nguy tiềm ẩn khác có thể bao gồm các vi sinh vật kháng thuốc lây lan từ các cơ sở y tế ra môi trường.
Các nguy cơ có thể gặp phải từ chất thải trong chăm sóc sức khỏe bao gồm:
– Chấn thương do vật nhọn;
– Tiếp xúc độc hại với các sản phẩm dược phẩm, đặc biệt là thuốc kháng sinh và thuốc gây độc tế bào thải ra môi trường xung quanh và các chất như thủy ngân hoặc điôxin, trong quá trình xử lý hoặc đốt chất thải y tế;
– Bỏng hóa chất phát sinh trong bối cảnh khử trùng, xử lý chất thải;
– Ô nhiễm không khí phát sinh trong quá trình đốt chất thải y tế;
– Chấn thương nhiệt xảy ra khi kết hợp đốt ngoài trời và vận hành lò đốt chất thải y tế;
– Bỏng phóng xạ.
Liên quan đến vật sắc nhọn
Trên toàn thế giới, ước tính 16 tỷ mũi tiêm được tiêm mỗi năm. Không phải tất cả kim và ống tiêm đều được xử lý an toàn, tạo ra nguy cơ chấn thương, nhiễm trùng và khả năng tái sử dụng.
Tình trạng dùng lại kim tiêm và ống tiêm đã sử dụng ở các nước thu nhập thấp và trung bình đã giảm đáng kể trong những năm gần đây, một phần do nỗ lực giảm sử dụng lại các thiết bị tiêm. Tuy nhiên, năm 2010, tiêm không an toàn vẫn là nguyên nhân cho 33.800 ca nhiễm HIV mới, 1,7 triệu ca viêm gan B và 315.000 ca viêm gan C.
Một người bị kim đâm từ kim tiêm đã sử dụng trên bệnh nhân bị nhiễm bệnh có nguy cơ lần lượt là 30%, 1,8% và 0,3% bị nhiễm HBV, HCV và HIV.
Các mối nguy hiểm khác xảy ra từ việc nhặt rác tại các khu xử lý chất thải và trong quá trình xử lý, phân loại thủ công chất thải nguy hại từ các cơ sở chăm sóc sức khỏe. Những tập quán này phổ biến ở nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt là ở các nước thu nhập thấp và trung bình. Những người xử lý chất thải có nguy cơ ngay lập tức bị thương do kim tiêm và tiếp xúc với các vật liệu độc hại hoặc truyền nhiễm.
Năm 2015, một đánh giá chung của WHO / UNICEF cho thấy chỉ hơn một nửa (58%) cơ sở được lấy mẫu từ 24 quốc gia có hệ thống đầy đủ để xử lý chất thải y tế một cách an toàn.
Tác động môi trường
Xử lý và tiêu hủy chất thải y tế có thể gây ra rủi ro sức khỏe một cách gián tiếp thông qua việc giải phóng mầm bệnh và các chất ô nhiễm độc hại ra môi trường.
– Việc tiêu hủy chất thải y tế chưa được phân loại trong các bãi chôn lấp có thể dẫn đến ô nhiễm nước uống, bề mặt đất và nước ngầm nếu những bãi chôn lấp đó không được xây dựng đúng cách.
– Việc xử lý chất thải y tế bằng chất khử trùng hóa học có thể dẫn đến việc giải phóng các chất hóa học ra môi trường nếu các chất đó không được xử lý, lưu trữ và xử lý theo cách hợp lý với môi trường.
– Việc đốt chất thải đã được thực hiện rộng rãi, nhưng việc đốt không đủ hoặc đốt các vật liệu không phù hợp dẫn đến việc thải chất ô nhiễm vào không khí và tạo ra dư lượng tro. Các vật liệu được đốt có chứa hoặc được xử lý bằng clo có thể tạo ra điôxin và furan, là chất gây ung thư ở người và có liên quan đến một loạt các tác động xấu đến sức khỏe. Thiêu đốt kim loại nặng hoặc vật liệu có hàm lượng kim loại cao (đặc biệt là chì, thủy ngân và cadmium) có thể dẫn đến sự lây lan của kim loại độc hại trong môi trường.
– Chỉ những lò đốt rác hiện đại hoạt động ở 850-1100 ° C và được trang bị thiết bị làm sạch khí đặc biệt mới có thể tuân thủ các tiêu chuẩn khí thải quốc tế đối với điôxin và furan.
– Các lựa chọn thay thế cho thiêu đốt như hấp khử trùng, lò vi sóng, xử lý hơi nước tích hợp với trộn bên trong, giúp giảm thiểu sự hình thành và giải phóng hóa chất hoặc khí thải nguy hại trong các cơ sở có đủ nguồn lực để vận hành và duy trì các hệ thống đó và xử lý chất thải được phân loại.
Quản lý chất thải: lý do thất bại
Thiếu nhận thức về các mối nguy hiểm sức khỏe liên quan đến chất thải y tế, đào tạo không đầy đủ về quản lý chất thải thích hợp, không có hệ thống quản lý và xử lý chất thải, không đủ tài chính, nhân lực và ưu tiên thấp cho chủ đề này là những vấn đề phổ biến nhất liên quan đến chất thải y tế. Nhiều quốc gia không có quy định phù hợp hoặc không thực thi chúng.
Việc quản lý chất thải y tế đòi hỏi phải tăng cường sự chú ý và siêng năng để tránh các kết quả bất lợi liên quan đến thực hành kém, bao gồm tiếp xúc với các tác nhân truyền nhiễm và các chất độc hại.
Các yếu tố chính trong việc cải thiện quản lý chất thải y tế là:
– Thúc đẩy thực hành giảm khối lượng chất thải phát sinh và đảm bảo phân loại chất thải;
– Phát triển các chiến lược và hệ thống cùng với sự giám sát và quy định mạnh mẽ để cải thiện dần các hoạt động phân loại, tiêu hủy và xử lý chất thải với mục đích cuối cùng là đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế;
– Khi khả thi, ưu tiên xử lý an toàn và lành mạnh môi trường đối với chất thải y tế nguy hiểm (ví dụ: bằng nồi hấp, lò vi sóng, xử lý hơi nước tích hợp với trộn bên trong và xử lý hóa chất) trong đốt rác thải y tế;
– Xây dựng một hệ thống toàn diện, giải quyết các trách nhiệm, phân bổ nguồn lực, xử lý và tiêu hủy. Đây là một quá trình lâu dài, được duy trì bởi những cải tiến dần dần;
– Nâng cao nhận thức về các rủi ro liên quan đến chất thải y tế và thực hành an toàn;
– Lựa chọn quản lý an toàn và thân thiện với môi trường, để bảo vệ mọi người khỏi các mối nguy khi thu gom, xử lý, lưu trữ, vận chuyển, tiêu hủy hoặc xử lý chất thải.
Cam kết và hỗ trợ của chính phủ là cần thiết để cải thiện toàn cầu, lâu dài, mặc dù hành động ngay lập tức có thể được thực hiện tại địa phương.
Phản ứng của WHO
WHO đã phát triển tài liệu hướng dẫn toàn cầu và toàn diện đầu tiên, Quản lý an toàn chất thải từ các hoạt động chăm sóc sức khỏe, hiện là phiên bản thứ hai và gần đây là một hướng dẫn ngắn tóm tắt các yếu tố chính.
Quản lý an toàn chất thải từ các hoạt động chăm sóc sức khỏe
Hướng dẫn giải quyết các khía cạnh như khung pháp lý, vấn đề lập kế hoạch, giảm thiểu và tái chế chất thải, xử lý, lưu trữ và vận chuyển, xử lý và lựa chọn xử lý, đào tạo. Tài liệu này nhằm vào các nhà quản lý bệnh viện và các cơ sở chăm sóc sức khỏe khác, các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia y tế công cộng và các nhà quản lý liên quan đến quản lý chất thải. Ngoài ra, là một phần của giám sát Mục tiêu phát triển bền vững 6 về nước và vệ sinh được quản lý an toàn, Chương trình giám sát chung của WHO / UNICEF sẽ thường xuyên báo cáo về quản lý an toàn chất thải y tế như là một phần của các nỗ lực giám sát rộng rãi hơn về nước và vệ sinh trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe.
Phối hợp với các đối tác khác, WHO cũng đã phát triển một loạt các mô hình đào tạo về thực hành tốt trong quản lý chất thải y tế bao gồm tất cả các khía cạnh của hoạt động quản lý chất thải từ xác định và phân loại chất thải đến cân nhắc hướng dẫn xử lý an toàn bằng cách sử dụng cả chiến lược thiêu đốt hoặc đốt rác.
Các tài liệu hướng dẫn của WHO về chất thải y tế có sẵn bao gồm:
– Công cụ giám sát;
– Công cụ đánh giá chi phí;
– Công cụ đánh giá nhanh;
– Chính sách;
– Hướng dẫn xây dựng kế hoạch quốc gia;
– Quản lý chất thải từ hoạt động tiêm;
– Quản lý chất thải tại các trung tâm chăm sóc sức khỏe ban đầu;
– Quản lý chất thải từ các hoạt động tiêm chủng hàng loạt;
– Quản lý chất thải trong trường hợp khẩn cấp.
Ngoài ra, WHO và UNICEF cùng với các đối tác vào năm 2015 đã đưa ra một sáng kiến toàn cầu để đảm bảo rằng tất cả các cơ sở chăm sóc sức khỏe đều có đủ dịch vụ nước, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân. Điều này bao gồm giải quyết chất thải y tế.
Lăng Thúy ( Nguồn: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/health-care-waste)